Heeft de Belg nog altijd een baksteen in zijn maag? Ja, maar het vroeger zo begeerde huis wordt alsmaar meer een appartement. Die ‘appartementisering’ gaat vooral ten koste van de rijhuizen en zet zich in Vlaanderen in sneltempo door. Meer dan een vierde (27%) van de bestaande woningen zijn appartementen en dat aantal zal tegen 2022 tot 29% gestegen zijn. Dat blijkt uit prognoses van de Vlaamse Confederatie Bouw.
Nog meer appartementen in de toekomst
Elk jaar is er door de groei van de bevolking nood aan zo’n 30.000 extra woningen. Dat is gelijk aan het woningbestand van een centrumstad als Genk of Roeselare. De samenstelling van de gezinnen verandert ook drastisch. Tegen 2030 zullen er 150.000 meer eenpersoonshuishoudens (+16%) zijn waardoor meer appartementen nodig zijn. De appartementisering wordt zeker ook in de hand gewerkt door dure en schaarse bouwgronden, verstedelijking, mobiliteitsproblematiek en klimaatdoelstellingen.
“Er zijn niet alleen extra woningen nodig, maar een andere mix van woningen”
Er zullen dan ook 75.000 meer koppels met kinderen (plus 10%) zijn. Marc Willen, directeur-generaal van de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) benadrukt dat er niet alleen extra woningen nodig zullen zijn, maar ook een andere mix van woningen.
Nieuwe bouwvergunningen vooral voor appartementen
De appartementisering van Vlaanderen zet zich in sneltempo door. Volgens de eerste ramingen, steeg het aantal bouwvergunningen van appartementen van 16.000 in 2011 naar 30.000 in 2018. Voor huizen bleef het aantal vrij stabiel rond 15.000, met een uitschieter van 17.000 in 2018 door gewijzigde regelgeving. Rond 2018 waren 63 procent van alle bouwvergunningen nieuwbouw appartementen. Dat is een historisch record want zo zijn 27 procent van alle bestaande woningen nu appartementen.
Volgens VCB zullen appartementen rond 2022 de open bebouwing als belangrijkste woonvorm voorbijsteken en wel met een verwacht aandeel van ongeveer 30 procent. Ook in Wallonië winnen appartementen aan belang. Met een aandeel van 16 procent blijven ze wel de minst voorkomende woonvorm in het zuiden van het land.
Minder rijwoningen, meer appartementen
De opmars van de appartementen is in Vlaanderen -net als in Wallonië- vooral ten kosten van de gesloten bebouwing, de rijwoningen dus. Sinds de start van het millennium is het aandeel van de rijwoning gedaald van 27 naar 23 procent. In de steden en de dorpscentra worden verouderde rijwoningen massaal vervangen door appartementen.
Open bebouwing blijft populair
De open bebouwing, zowel villa’s als kleine vrijstaande woningen, is nog steeds de belangrijkste woonvorm in verkavelingen. Het aandeel is wel gedaald van 32 naar 30 procent. Volgens de VCB zullen appartementen rond 2022 de open bebouwing als belangrijkste woonvorm voorbijsteken. Redenen hiervoor zijn niet alleen dure en schaarse bouwgronden, maar ook de wetgeving die nauwelijks nog open bebouwingen in nieuwe verkavelingen toelaat. In het noorden van Limburg en in de Kempen staat relatief het meeste open bebouwing.
Appartement vooral gewild in steden
Appartementen zijn al langer het belangrijkste woontype in het Brussels Gewest. Drie op de vijf woningen zijn er een appartement. De verdere appartementisering in en rond de hoofdstad ging vooral ten koste van de rijwoningen die plaats moesten maken voor appartementen. De appartementsbouw buiten Brussel is het sterkst in de 13 Vlaamse centrumsteden en de kuststeden. In 2018 werden volgens cijfers van ING, de meeste bouwvergunningen voor appartementen geregistreerd in Antwerpen (2.380), Gent (1.900) en Oostende (1.770), in de top zitten vijf kustgemeenten.
Meer Belgen in appartementen dan Nederlanders
Op Europees vlak haalt België met moeite een gemiddelde op het vlak van de appartementisering. Volgens cijfers zijn er in Europa maar vijf landen waar een kleinere deel van de bevolking in appartementen woont dan in België: het VK, Nederland, Noorwegen, Ierland en Kroatië.
Het cliché dat de Belg in zijn fermette op het platteland woont en de Nederlander in zijn flat in een woontoren, klopt niet. Er wonen relatief meer Belgen in een appartement dan Nederlanders. België blijkt op het vlak van de open bebouwing helemaal geen koploper. Dat komt voornamelijk door de hoge grondprijzen.
Opvallend is dat het aandeel van nieuwbouwappartementen in Nederland sinds 2015 opnieuw daalt. Vorig jaar was het nog 40 procent en in Vlaanderen 63 procent. Volgens een Nederlands kennisinstituut voor stad en regio, is dat maar een tijdelijk verschijnsel.
Dat er sinds 2015 relatief meer huizen gebouwd worden, is een inhaalmanoeuvre, beweert het instituut. Oude plannen van voor de financiële crisis worden uit de kast gehaald en alsnog gerealiseerd. Dat kan vaak snel gaan omdat ook de bestemmingsplannen al in orde zijn. In de steden wordt door de transformatie van kantoor- en bedrijfspanden hard gewerkt aan extra appartementen. Ook in Nederland worden er tegen 2040 meer flats verwacht.