Renovatieplicht en andere energie-maatregelen voor residentieel vastgoed
Het Klimaatplan van de Vlaamse regering heeft als doelstelling om tegen 2030 onze CO2 uitstoot met 40% te reduceren (t.o.v. het jaar 2005), onder andere door het verminderen van het energieverbruik in woningen. Eén van de belangrijke pijlers om deze vermindering te realiseren is het energie-efficiënter maken van de Vlaamse woningen. Hoe kunnen we dit in Vlaanderen bereiken? We vatten de krachtlijnen voor u samen en bekijken de concrete steunmaatregelen die op Vlaams en stedelijk niveau voorgesteld worden.
Europa tegen 2050 klimaatneutraal
De Europese doelstelling is om in 2050 een klimaatneutraal continent te zijn. Dit wil zeggen dat de Europese economie op dat moment geen broeikasgassen meer uitstoot.
De Europese Klimaatwet verplicht elke EU-lidstaat om klimaatmaatregelen in de eigen wetgeving op te nemen. In België is klimaatbeleid een gedeelde bevoegdheid tussen de federale overheid en de gewesten.
Vlaamse Klimaatplan
Het Vlaamse Klimaatplan wil hier in Vlaanderen de CO₂-uitstoot tegen 2030 met 40% (t.o.v. het jaar 2005) verminderen. Hiervoor werden maatregelen geformuleerd op vlak van elektrificatie, renovatie, hernieuwbare energie, duurzame mobiliteit en landbouwtransitie.
Renovatieplicht voor Vlaamse woningen
In Vlaanderen zijn nog te veel woningen te weinig energie-efficiënt. Het Klimaatplan wil dat elke Vlaamse woning voldoet aan een minimaal niveau van energieprestatie. Dit energielabel (of Energieprestatiecertificaat – EPC) wordt aangeduid met een letter en geeft aan hoe energiezuinig de woning is.
- De Renovatieplicht bestaat in Vlaanderen sinds 2023.
- Voor wie: Vlaamse residentiële woningen en appartementen.
- Doel: de Vlaamse woningen energiezuiniger maken en overstappen naar duurzame energiebronnen. Een efficiënter energieverbruik betekent een vermindering van CO₂-uitstoot.
- Verplichting: wie een woning koopt in Vlaanderen is verplicht om binnen de 6 jaar na aankoop een EPC-label D te behalen voor deze woning.
- Bijsturingen: Het Vlaamse regeerakkoord 2024-2029 zwakte de initiële Renovatieplicht af. De oorspronkelijke termijn van 5 jaar werd verlengd tot 6 jaar, en het oorspronkelijke verstrengingspad om tegen 2050 ook stapsgewijs de hogere EPC-labels C, B en A te behalen, werd afgeschaft.
In de praktijk : De Vlaamse renovatieplicht verplicht nieuwe eigenaars van woningen met EPC-label E of F om binnen 6 jaar te renoveren tot minstens label D. Wie een woning koopt met EPC-label D of hoger valt dus niet onder de renovatieplicht en hoeft geen energiebesparende renovaties uit te voeren. Het oorspronkelijke plan om stapsgewijs naar strengere labels te gaan is afgeschaft, waardoor de lat (voorlopig) op label D blijft liggen.
Controle en sancties
Als u een woning met EPC-label F of E koopt, zal u verplicht zijn om binnen de 6 jaar na de authentieke aankoopakte een nieuw EPC te laten opmaken. Uit dit nieuwe EPC moet dan blijken dat de woning het minimaal vereiste energielabel behaalt. Als u dit nieuwe EPC niet zal kunnen voorleggen binnen de gevraagde termijn kan er een administratieve geldboete volgen. U krijgt dan een nieuwe periode waarbinnen de energieprestatie in orde gebracht dient te worden.
Voor huurwoningen lopen de controles via de instrumenten die al in de Vlaamse Wooncode opgenomen waren (conformiteitsonderzoek met strafpunten, met als sanctie het ongeschikt of zelfs onbewoonbaar verklaren van de huurwoning).
Energieverbruik in nieuwbouw
Het Vlaamse Klimaatplan bevat ook energie-maatregelen voor nieuwbouw. Bedoeling is definitief afscheid te nemen van de fossiele brandstoffen, het energieverbruik te optimaliseren en de omslag te maken naar hernieuwbare energie. Dit helpt om het energieverbruik van nieuwbouwwoningen structureel verder te verlagen.
- Bij een nieuwbouwproject is het al vanaf 1 januari 2022 niet meer toegelaten om te kiezen voor een stookolieketel. Lees meer in het artikel “Mag u nog verwarmen met stookolie”?
- Vanaf 2023 werd het verplicht om minstens een hybride warmtepomp te plaatsen. Hybride wil zeggen half gas, half elektrisch.
- Vanaf 2025 mag een nieuwbouwwoning niet meer op aardgas aansluiten. De warmtepomp en lage temperatuurverwarming gelden als norm.
- Vlaamse nieuwbouwwoningen dienen verder te voldoen aan EPB-eisen (Energieprestatie en Binnenklimaat) en minimale normen voor isolatie, ventilatie, energieprestatie, verplicht gebruik van hernieuwbare energie… Dit maakt nieuwbouwwoningen bijna-energieneutraal (BEN).
Steunmaatregelen
Het is duidelijk dat het inzetten op energie-efficiënte bewoning in Vlaanderen gepaard gaat met heel wat extra kosten. De overheden koppelen aan deze doelstellingen dan ook de nodige steunmaatregelen.
De Vlaamse regering focust op twee steunmaatregelen:
- Mijn Verbouwpremie geeft een financieel duwtje in de rug bij energiebesparende renovaties.
- Mijn Verbouwlening is een renteloze lening waarmee eigenaars hun woning of appartement kunnen renoveren en energiezuiniger maken. De lening is bedoeld om energie-renovaties financieel haalbaar te maken, vooral voor gezinnen met een beperkt budget die hun energieverbruik duurzaam willen verlagen.. Via Mijn Verbouwlening kunt u maximaal 60.000 euro lenen om te besteden aan energie-renovatie.
Het Energiehuis maakt u wegwijs
Het Energiehuis is een initiatief van de Vlaamse overheid dat u wegwijs maakt in de verschillende (steun)maatregelen voor energie-investeringen en renovatiewerken. Op de website https://mijnenergiehuis.be/ vindt u het energiehuis in uw regio.
In Antwerpen kunt u terecht bij Ecohuis Antwerpen. De stad Antwerpen voert een ambitieus klimaatbeleid (vergroening, waterbeheer, energiezuinige renovaties, duurzame mobiliteit…). Dit beleid wordt ondersteund door heel wat steunmaatregelen voor particulieren, bedrijven, verenigingen en ontwikkelaars. Op www.antwerpenvoorklimaat.be vindt u een volledig overzicht en alle informatie.
Impact van de energie-maatregelen
De maatregelen in het Vlaamse Klimaatplan hebben een grote impact op de volledige vastgoedmarkt:
- Zo staan kopers van minder energiezuinige woningen sowieso voor extra kosten. Hun budget moet nu niet alleen de aankoop van de woning dekken maar ook de verplichte renovatie.
- Ook op de huurmarkt zullen de strengere normen zich vertalen. Verhuurders die investeren in de energieprestatie van hun appartement zullen deze kosten willen opvangen met een hogere huurprijs.
- Wie een nieuwbouw woning bouwt, kiest vanaf nu verplicht voor een duurzaam energie-alternatief.
- Wie reeds een woning bezit en die zelf bewoont, zal ook wel moeten voldoen aan de nieuwe energienormen. Maar controle en afdwingbaarheid ligt hier moeilijker.
- Ook voor niet-residentieel vastgoed (bedrijfsruimtes, kantoorgebouwen, winkels, bankkantoren, sportcomplexen…) geldt trouwens een renovatieverplichting. Lees meer over de energie-maatregelen in de niet-residentiële vastgoedsector.
De kloof tussen de Vlaamse klimaatmaatregelen en de Europese vereisten blijft een politiek discussiepunt. Net als de praktische haalbaarheid van maatregelen.
Zo werd de renovatieplicht in Vlaanderen sinds zijn invoering al meermaals afgezwakt. Na invoering van de Renovatieplicht in 2022 bleven woningen met label E of F gemiddeld langer te koop staan. Potentiële kopers werden afgeschrikt door het vooruitzicht van een uitgebreide en dure energierenovatie. Met de afzwakking van de renovatieplicht in 2025 en 2026 hoopt de regering dat deze woningen opnieuw sneller en vaker verkocht zullen worden. Deze woningen zijn immers ook vaak instapwoningen.
De vastgoedsector betreurt het afzwakken van de renovatieplicht. De vrees is dat eigenaars en VME’s zullen kiezen voor een minimale renovatie tot een D-label en niet langer voor een goed gefaseerde duurzame renovatie met een renovatiemasterplan.
In ieder geval blijven de overkoepelende Europese klimaatdoelstellingen tegen 2050 wel behouden.